Κολόμβος, Χριστόφορος

(Cristoforo Colombo, Γένοβα 1451 – Βαγιαδολίδ 1506). Ιταλός θαλασσοπόρος που ανακάλυψε την αμερικανική ήπειρο. Οι πληροφορίες για τη νεανική του ηλικία είναι ασαφείς. Φαίνεται ότι έως τα 22 του χρόνια είχε ακολουθήσει το επάγγελμα του πατέρα του, Ντομένικο, που ήταν εριουργός. Αργότερα ακολούθησε την κλίση του προς το ναυτικό επάγγελμα και ταξίδεψε για εμπορικούς σκοπούς. Έπειτα από μερικά ταξίδια, εγκαταστάθηκε στη Λισαβόνα περίπου το 1478 και, χάρη στην υποστήριξη ορισμένων Γενουατών φίλων του που είχαν αποκτήσει περιουσία, ανέλαβε τη διοίκηση ενός πλοίου. Ήταν αυτοδίδακτος, όμως μελέτησε την πορτογαλική γλώσσα και, έχοντας επαρκείς γνώσεις λατινικής, διάβασε σχεδόν όλα τα εγχειρίδια γεωγραφίας και ναυσιπλοΐας που υπήρχαν τότε· μεταξύ άλλων την Imago Mundi του Πιερ ντ’ Εγί, την Historia rerum ubique gestarum του πάπα Πίου B’ Πικολόμινι και τα κείμενα του Μάρκο Πόλο. Έχοντας τη βεβαιότητα ότι η Γη είναι σφαιρική, ο Κ. άρχισε να μελετά το ενδεχόμενο της προσέγγισης από τα Δ στην Άπω Ανατολή, η οποία αποτελούσε εκείνη την εποχή έναν στόχο μεγάλου ενδιαφέροντος για τον μυθικό πλούτο της. Όμως, το σχέδιο που υποστήριζε βασιζόταν σε ορισμένα δεδομένα που αποδείχθηκαν εκ των υστέρων ανακριβή· πίστευε ότι το μήκος της περιμέτρου της Γης ήταν μικρότερο από το πραγματικό, ότι η έκταση της Ασίας ήταν μεγαλύτερη και φανταζόταν ότι στη δυτική διαδρομή κανένα κομμάτι ξηράς δεν θα παρεμβαλλόταν μεταξύ της Ευρώπης και της Ασίας. Το 1479 παντρεύτηκε τη δόνα Φελίπα Περεστρέλο και απέκτησε έναν γιο, τον Ντιέγκο. Χάρη στην κοινωνική θέση της γυναίκας του, κατόρθωσε το 1481 να προσληφθεί στην υπηρεσία του βασιλιά της Πορτογαλίας, Ιωάννη B’. Το 1484 υπέβαλε στον βασιλιά το σχέδιό του να φτάσει στην Ασία, ταξιδεύοντας προς τα Δ, το οποίο όμως απορρίφθηκε. Την ίδια χρονιά, ο (χήρος πλέον) K. εγκαταστάθηκε στην Ισπανία όπου, με την υποστήριξη ισχυρών φίλων, παρουσίασε το σχέδιό του στον βασιλιά Φερδινάνδο και στη βασίλισσα Ισαβέλλα. Οι μονάρχες συγκρότησαν μια επιτροπή μελέτης, αλλά η λήψη απόφασης αναβλήθηκε για καταλληλότερη στιγμή, καθώς τότε προείχε η συνέχιση του αγώνα κατά των Μαυριτανών και όλοι οι διαθέσιμοι πόροι είχαν χρησιμοποιηθεί για την κατάληψη της Γρενάδα. Μετά την ανάκλησή του στην Πορτογαλία από τον Ιωάννη Β’, ο Κ. παρουσίασε και πάλι το σχέδιό του, αλλά η ταυτόχρονη επιστροφή του Μπαρτολομέο Ντιάζ, που είχε διαπλεύσει το ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, είχε ως αποτέλεσμα να αγνοηθεί η ιδέα του Κ. Επέστρεψε, λοιπόν, στην Ισπανία, όπου στο μεταξύ είχε γεννηθεί ο δεύτερος γιος του, Φερντινάντο, από τον γάμο του με τη Μπεατρίς Ενρίκεθ ντε Αράνα. Μετά την κατάληψη της Γρενάδα το 1492, ο Φερδινάνδος και η Ισαβέλλα της Ισπανίας αποφάσισαν (17 Απριλίου) να χρηματοδοτήσουν το εγχείρημα, υποσχόμενοι σε περίπτωση επιτυχίας του Κ. τα αξιώματα του ναυάρχου του Ωκεανού και του αντιβασιλιά όλων των χωρών που ενδεχομένως θα ανακάλυπτε. Η πόλη Πάλος, που όφειλε επανορθώσεις στους βασιλιάδες της Ισπανίας, ανέλαβε να εξοπλίσει δύο καραβέλες για την εξερευνητική αποστολή, τη Nina και την Pinta, ενώ του παραχωρήθηκε και η ναυαρχίδα Santa Maria, που ανήκε στον βασιλικό στόλο. Τα τρία πλοία απέπλευσαν από το Πάλος στις 3 Αυγούστου 1492. Ύστερα από ταξίδι περίπου δύο μηνών, γεμάτο απρόβλεπτα περιστατικά και περιπέτειες, η αποστολή έφτασε τελικά στην ξηρά στις 12 Οκτωβρίου του ίδιου χρόνου. Επρόκειτο για ένα νησί των Μπαχάμας, που ονομαζόταν Γκουναάνι στο τοπικό ιδίωμα (24° βόρειο πλάτος, 74°30’ δυτικό μήκος). Ο Κ. το μετονόμασε Σαν Σαλβαδόρ, ενώ σήμερα είναι γνωστό με την ονομασία Γουότλινγκ. Αμέσως μετά ο Κ. αποβιβάστηκε στα νησιά Χουάνα (Κούβα), Ισπανιόλα (Αϊτή) και σε άλλα, τα οποία θεώρησε, όπως και ολόκληρο το αρχιπέλαγος των Μπαχάμας, ως αντερείσματα της ασιατικής ηπείρου. Ο Κ. τα κατέλαβε για λογαριασμό του βασιλείου της Ισπανίας και, αφού άφησε φρουρά 43 ανδρών στην Αϊτή, επέστρεψε στην Ισπανία τον Μάρτιο του 1493. Η υποδοχή που του επιφύλαξαν εκεί ήταν θριαμβευτική, καθώς ο Κ. έφερε μαζί του (ως απόδειξη της επιτυχίας του εγχειρήματος) πολυάριθμα προϊόντα της γης και μερικούς ιθαγενείς δούλους. Στις 25 Σεπτεμβρίου 1493 ετοίμασε δεύτερη μεγάλη αποστολή και αναχώρησε από το Κάδιξ, για να φτάσει στην Ινδία. Το ταξίδι διήρκεσε έως το 1496 και η εξερεύνηση έφτασε μέχρι το νησί Σαντιάγκο (Τζαμάικα). Το επόμενο ταξίδι πραγματοποιήθηκε μεταξύ 1498 και 1500, κατά τη διάρκεια του οποίου ανακαλύφθηκε το νησί Τρινιντάντ και οι εκβολές του Ορινόκο. Όμως, ύστερα από μια εξέγερση που ξέσπασε στην Αϊτή, ο K. συνελήφθη μαζί με τον αδελφό του Μπαρτολομέο και οδηγήθηκε αλυσοδεμένος στην Ισπανία. Αφού αποκαταστάθηκε, το 1502 ανέλαβε τη διοίκηση μιας τέταρτης αποστολής διετούς διάρκειας, πραγματοποιώντας την εξερεύνηση της παραλιακής έκτασης της Κεντρικής και της Νότιας Αμερικής. Δώδεκα χρόνια μετά το πρώτο του ταξίδι, ύστερα από εναλλαγές της τύχης και αδικίες σε βάρος του, μεταξύ των οποίων και η παράβαση από μέρους του βασιλιά Φερδινάνδου ορισμένων συμφωνιών, ο Κ. αποσύρθηκε στη Βαγιαδολίδ. Πέθανε εκεί στις 20 Μαΐου 1506, χωρίς να μάθει ποτέ ότι είχε ανακαλύψει έναν νέο κόσμο. Αν και δεν είχε συγχωρήσει στην Ισπανία τις προσβολές που είχε υποστεί (όπως φαίνεται από την παραγγελία που άφησε να ταφεί με τις αλυσίδες με τις οποίες είχε επιστρέψει από το τρίτο ταξίδι του), αρκετές πόλεις διεκδίκησαν την τιμή να ταφεί σε αυτές και η σορός του υπέστη αρκετές μετακινήσεις: στη Σεβίλη (εκκλησία της Σάντα Μαρία ντε Λας Κουέβας), στο Σάντο Ντομίνγκο, την πόλη που είχε ιδρύσει στην άλλη όχθη του ωκεανού ο αδελφός του, Μπαρτολομέο, στην Κούβα, η οποία διεκδίκησε το δικαίωμα της ταφής του εκεί ως το πρώτο σημαντικό έδαφος που είχε ανακαλύψει ο Κ. το 1492. Ακόμα και στις αρχές του 21ου αι., ο τάφος του παραμένει αντικείμενο έριδας μεταξύ πόλεων που διεκδικούν την αυθεντικότητά του. Ως μερική επανόρθωση, ο πρωτότοκος γιος του, Ντιέγκο, ανέλαβε τη γενική διοίκηση των Δυτικών Ινδιών και ο δευτερότοκος Φερντινάντο, ο οποίος έγραψε στα ισπανικά τη βιογραφία του πατέρα του, διετέλεσε συνοδός του Καρόλου Ε’ στα ταξίδια του στην Ιταλία και στη Γερμανία. Σώζονται τα Ημερολόγια του Κ. στη διασκευή του Μπαρτολομέ ντε Λας Κάσας, ορισμένες επιστολές του και οι σημειώσεις του στα περιθώρια των έργων που διάβαζε, από τις οποίες ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν αυτές που κατέγραψε στο Imago Mundi του Ντ’ Εγί. Ανακατασκευή της ναυαρχίδας «Σάντα Μαρία» του Χριστόφορου Κολόμβου, στο λιμάνι της Βαρκελώνης. Ο Ιταλός θαλασσοπόρος Χριστόφορος Κολόμβος, σε προσωπογραφία του Σεμπαστιάνο ντελ Πιόμπο.